"Zemsta" na egzaminie gimnazjalnym - sprawdź się

Aleksander Fredro: Zemsta, Akt I - tekst do zadania gimnazjalnego

ZEMSTA, AKT I, SCENA DRUGA
Cześnik […] Teraz inne dam zlecenie:
Mości Papkin – ja się żenię. […]
Papkin
Tak się cieszę
I w tę sprawę chętnie spieszę.
Powiedz, gdzie mam błysnąć chwałą?
Mamże zostać dziewosłębem?
Mamże zmusić zbyt zuchwałą?
Mamże skłonić zbyt nieśmiałą?
Mamże, jeśli cudzą żoną,
Jej tyrana przeszyć łono...
Cześnik
Cóż, u diabła, za szaleństwo!
Papkin
Znasz, Cześniku, moje męstwo.
Cześnik
Słuchaj, mówiąc między nami,
Bez mej chluby, twej urazy,
Więcej niż ty, mój Papkinie,
Mam rozumu tysiąc razy.
Papkin chce przerwać, co Cześnik znakiem wstrzymuje
Lecz rozprawiać z niewiastami...
Owe jakieś bałamutnie,
Afektowe świegotanie –
Niech mi zaraz łeb kto utnie,
Nie potrafię, mocium panie –
Ty więc musisz swą wymową...
Papkin
Już jest twoją, daję słowo.
Chcesz? Przysięgnę – masz już żonę.
Bo ja szczęście mam szalone –
Tylko spojrzę, każda moja,
A na każdą spojrzeć umiem. […]

Aleksander Fredro, Zemsta, [w:] tegoż, Komedie. Wybór, Warszawa 1978.

Zadania gimnazjalne

1. zadanie gimnazjalne

Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.

Z tekstu wynika, że Cześnik chce wysłać Papkina do swej wybranki, ponieważ :

A. nie ma czasu na szukanie żony.
B. podziwia jego odwagę.
C. uważa go za mądrzejszego od siebie.
D. nie umie rozmawiać z kobietami.

2. zadanie gimnazjalne

Dokończ poniższe zdanie, wybierając odpowiedź spośród podanych.

Wyraz „świegotanie” oznacza w tekście rozmowę prowadzoną w tonie:

A. lekkim i kokieteryjnym.
B. władczym i poważnym.
C. uprzejmym i naturalnym.
D. chłodnym i stanowczym.

3. zadanie gimnazjalne

Dlaczego Papkin przyjmuje zlecenie Cześnika? Wybierz odpowiedź spośród podanych.

A. Bardzo chce mu pomóc.
B. Jest odpowiedzialnym człowiekiem.
C. Uważa się za znawcę kobiet.
D. Bardzo się nudzi.

4. zadanie gimnazjalne

Jakie cechy charakteru Papkina ujawniły się w przytoczonej rozmowie? Wybierz odpowiedź spośród podanych. 

A. Odwaga i zuchwałość.
B. Nieśmiałość i niecierpliwość.
C. Roztropność i męstwo.
D. Próżność i zarozumialstwo.

5. zadanie gimnazjalne
Uzupełnij poniższe zdanie właściwym określeniem.

Z przytoczonego fragmentu wynika, że Cześnik traktuje Papkina z .................... 

A. serdecznością 

B. podejrzliwością

C. lekceważeniem
D. bezwzględnością

6. zadanie gimnazjalne

Poniżej zapisano cztery zdania odnoszące się do Zemsty Aleksandra Fredry.

Które z nich jest prawdziwe? Wybierz odpowiedź spośród podanych.

A. Cześnik kłócił się ze swoim sąsiadem Rejentem.
B. Papkin miał namówić Klarę do ślubu z Cześnikiem.
C. Papkin został poczęstowany przez Rejenta zatrutym winem.
D. Cześnik i Rejent pojedynkowali się o Podstolinę. 

7. zadanie gimnazjalne
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli  jest fałszywe.

1.  Zemsta reprezentuje rodzaj literacki, w którym nie ma narratora.
2.  W Zemście występują tekst główny i tekst poboczny.
3.  W przytoczonym fragmencie Zemsty dominuje monolog.

Aleksander Fredro: Zemsta - tekst do zadania gimnazjalnego

ZEMSTA
AKT I , SCENA CZWARTA
PAPKIN, PODSTOLINA ze drzwi prawych.
[…]
PAPKIN
Żartobliwej pełna weny,
Podstolino! pół anioła!
Kolosalny wzorze cnoty
Pośród hemisfernej¹ sceny,
Strojny w miłość, lubość, wdzięki!
Pozwól kornie ugiąć czoła
I na śniegu twojej ręki
Złożyć ustek wyciśnienie.
całuje w rękę
Sługa, służka uniżony.
PODSTOLINA
Cóż sprowadza w nasze strony?
PAPKIN
Miłe wszystkim nam zdarzenie.

PODSTOLINA
Tym zdarzeniem?
PAPKIN
Twe zamęście. […]
PODSTOLINA
Któż z kim swata?...
PAPKIN
Szmer się szerzy:
Za mąż idzie piękna Hanna.
[…]
Przyjaciela Hanna bierze.
PODSTOLINA
Ależ kogo? powiedz, kogo?
PAPKIN
Wszyscy wybór chwalą zgodnie…
Bo nie chwalić jakże mogą!
PODSTOLINA
na stronie
Ha, rozumiem…
PAPKIN
Człowiek grzeczny
I majętny, i stateczny.
PODSTOLINA
na stronie
Od Cześnika ma zlecenie
I zachodzi tak z daleka
Tam, gdzie go się dawno czeka.
Głupi mędrek.
PAPKIN
[…]
do Podstoliny
Pozwól, pani: Cześnikowi
Gratulację niechaj złożę…
PODSTOLINA
Więc to jego mam być żoną?
PAPKIN
Jakież czynisz zapytanie?
Bajkęż by to rozgłoszono?
PODSTOLINA
Bajkę – dotąd.
PAPKIN
Lecz się stanie
Wkrótce prawdą… Czy się mylę?
PODSTOLINA
Ciekawości skądże tyle?
PAPKIN
Gdyby Cześnik rozogniony,
Wskroś przejęty twymi wdzięki,
Drgnął miłością i rzucony
Do nóg twoich, błagał ręki?
PODSTOLINA
Cieszyłby się z odpowiedzi.
Odchodzi w drzwi prawe
PAPKIN
sam
A że w każdej diablik siedzi,
Co pustoty rozpoczyna,
Jeno wspomnisz zapowiedzi!
Bo kto mądry, niech mi powie:
Po kaduka Podstolina
Daje rękę Cześnikowi?

Aleksander Fredro, Zemsta, Wrocław 1987.

¹ hemisfera – astr. półkula ciała niebieskiego, np. Ziemi, Księżyca

Zadania gimnazjalne

1. zadanie gimnazjalne

Papkin podejmuje rozmowę z Podstoliną, żeby: 

A. przekonać ją do ślubu z Wacławem.
B. zapewnić ją o swoich uczuciach.
C. nakłonić ją do oddania ręki Cześnikowi.
D. zachęcić ją do okazania przychylności Rejentowi.

2. zadanie gimnazjalne

W jaki sposób Papkin rozpoczyna rozmowę z Podstoliną i co chce przez to osiągnąć?

1. Przesadnie ją komplementuje	A. chce ją uwieść. B. chce ją zdenerwować. C. chce wywiązać się ze złożonej  obietnicy.
2. Zachowuje ostrożność w komplementowaniu

3. zadanie gimnazjalne

Które zdanie trafnie charakteryzuje Papkina?

A. Wszystkich rozmówców traktuje z jednakowym szacunkiem.
B. W rozmowie z mężczyznami jest zawsze stanowczy.
C. Tylko w rozmowie z Podstoliną używa wyszukanych słów.
D. W rozmowach z kobietami używa zawsze kwiecistego języka.

4. zadanie gimnazjalne

Przyporządkuj poniższe cechy (A, B, C lub D) postaciom dramatu (1, 2, 3), a następnie  do każdej z tych cech dobierz po jednym synonimie spośród podanych (I, II, III lub IV). 

Postać	Cecha	Synonim
1. Cześnik 2. Rejent 3. Papkin	A. tchórzostwo B. porywczość C. dwulicowość D. wyrozumiałość	I. obłuda II. gwałtowność III. bojaźliwość IV. pobłażliwość

Wskaż właściwe przyporządkowanie. Wybierz odpowiedź spośród podanych. 

A. 1BII, 2CI, 3AIII
B. 1AIV, 2BI, 3CII
C. 1DIII, 2CIV, 3AI
D. 1BIII, 2DI, 3AII

5. zadanie gimnazjalne
Poniżej zamieszczono informacje dotyczące Zemsty. Rozstrzygnij, która z nich jest fałszywa, oznaczając ją literą: F na końcu zdania. 

1.  Autor nadał głównym postaciom komedii nazwiska uwydatniające ich charakterystyczne cechy.
2.  Cześnik i Rejent mają swoje ulubione powiedzonka i często wplatają je w tok wypowiedzi.
3.  Słowami: „tych dwóch ludzi – ogień, woda” Papkin charakteryzuje Cześnika i Rejenta.
4.  Utwór kończy się sceną pojedynku Cześnika z Rejentem.

Zemsta, Teatr "Rozmaitości" w Warszawie, 1924¹ - tekst do zadania gimnazjalnego

Niezwykłe znaki na niebie i ziemi. Bilety na premierę „Rozmaitości" rozchwytane na kilka dni naprzód, licytowane. Afisz... Co za afisz! Nazwisko w nazwisko, same tuzy². Najdrobniejsza rólka. A główne role to same chwały naszego teatru, z sędziwym Rapackim naczele [...].
O reżyserię, mimo całego szacunku do pracy Osterwy, gotów byłbym spierać się w licznych szczegółach. Nie umiem się pogodzić – we Fredrze przynajmniej – z tym stylem przybudówek reżyserskich, z tą obfitością kurantów3, organów, niemych scen, z tą pantomimą zwłaszcza (ksiądz w otoczeniu całego domu Cześnika, wracający po mszy z kaplicy zamkowej!) rozpoczynającą akt pierwszy, a odwracającą uwagę od początkowych słów tekstu. Zdaje mi się, że te słowa właśnie mają tyle „koloru lokalnego", iż obywają się bez wszelkiej ilustracji. A na dowód, jak te zewnętrzne igraszki odwracają od istotnego ducha, wystarczy fakt, że po tylu zabiegach mających wydobyć „epokę" Wacław-Osterwa-reżyser siada przy Rejencie z rękami w kieszeni i z nogą założoną na nogę, czego, jako żywo, syn przy ojcu (o ile w ogóle ten raczył mu pozwolić usiąść) uczynić wówczas nie mógł...

Tadeusz Żeleński (Boy), Obrachunki Fredrowskie, Warszawa 1956.

¹ W 1924 roku w warszawskim Teatrze Rozmaitości (od 1924 pn. Teatr Narodowy) odbyła się premiera Zemsty w reżyserii wybitnego aktora i reżysera Juliusza Osterwy (1885–1947). W postać Rejenta wcielił się Wincenty Rapacki (1840–1924), znany aktor starszego pokolenia.
² tuz – tu: ktoś, kto jest znakomitością w danej dziedzinie.
³ kurant – przyrząd umieszczony w zegarze, pozytywce itp., wygrywający jakąś melodię.

Zadania gimnazjalne

1. zadanie gimnazjalne

Pierwszy akapit tekstu Boya świadczy o :

A. tendencji autora do podkreślania swojej roli.
B. dystansie autora tekstu wobec reżysera spektaklu.
C. skłonności autora do formułowania nieprzemyślanych opinii.
D. emocjonalnym stosunku autora do opisywanych zdarzeń.

2. zadanie gimnazjalne

Pisząc o „niezwykłych znakach na niebie i ziemi”, autor recenzji miał na uwadze

A. wydarzenia w teatrze w dniu premiery.
B. opinię krytyków teatralnych po premierze.
C. atmosferę przed premierą Zemsty w Teatrze Rozmaitości.
D. zachowanie publiczności podczas premierowego przedstawienia.

3. zadanie gimnazjalne

Określenie „same tuzy” odnosi się do :

A. publiczności kupującej bilety na premierę.
B. autora sztuki i reżysera spektaklu.
C. wszystkich aktorów grających w przedstawieniu.
D. krytyków obserwujących premierę.

4. zadanie gimnazjalne

Którym wyrazem należy uzupełnić zapisane niżej zdanie odnoszące się do przedwojennej publiczności teatralnej?

A. Współczesna

B. Ówczesna

C. Teraźniejsza

D. Dzisiejsza

E. Dotychczasowa

 ....................................... publiczność teatralna była bardzo wymagająca.

5. zadanie gimnazjalne
Poniżej zapisano informacje na temat fragmentu recenzji Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Rozstrzygnij, która z nich jest prawdziwa (P). Zaznacz P we właściwym miejscu.

1.  Reżyserska interpretacja Zemsty przeszkadza widzom w skupieniu się na tekście sztuki.                                                        ..................
2.  Uznanie dla rozwiązań reżysera zostało wyrażone za pomocą określeń „reżyserskie przybudówki” czy „zewnętrzne igraszki”.  ..................
3.  Zachowanie Wacława-aktora podczas rozmowy z Rejentem jest zgodne z obyczajowością epoki.                                          ..................